ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ
ΣΤΗΝ «ΠΡΑΣΙΝΗ» ΛΕΗΛΗΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον δεν είναι μια δοσμένη χωροχρονική σταθερά, αλλάζει από τόπο σε τόπο και από χρόνο σε χρόνο. Στο σήμερα, ζώντας σε έναν κόσμο όπου η καπιταλιστική δραστηριότητα λεηλατεί ότι βρεθεί στο πέρασμα της προσπαθώντας να εξάγει το μέγιστο κέρδος από αυτό, η σχέση ανθρώπου-περιβάλλοντος απομακρύνεται από μια αγνή σχέση αρμονικής ύπαρξης μέσα σε αυτό και παίρνει τα χαρακτηριστικά του οικονομικοκοινωνικοπολιτικού συστήματος που κυριαρχεί. Η σχέση αυτή έχει καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον αλλά και για τον άνθρωπο που όλη του η υλική ύπαρξη στηρίζεται πάνω στη φύση. Τα καταστροφικά απότοκα λοιπόν του καπιταλισμού πάνω στο περιβάλλον ξεκινούν από τα ψηλά βουνά και τις απέραντες εκτάσεις που έχουν καλυφθεί από ανεμογεννήτριες, τις αποψιλώσεις δασών, την καταστροφή βιοτόπων και την εξαφάνιση ζώων και φυτών, περνούν στην μόλυνση του αέρα από την καύση προϊόντων του πετρελαίου, γαιανθράκων και σκουπιδιών και φτάνουν ακόμα και ως τους γεμάτους σκουπίδια και απόβλητα ωκεανούς και ρέματα.
Η εντεινόμενη επιθετικότητα που υφιστάμεθα όλοι εμείς, ως κομμάτι της κοινωνικής βάσης, από τα κράτη και το κεφάλαιο και ιδιαίτερα στην παρούσα συνθήκη της πανδημίας είτε αυτή έχει να κάνει με περεταίρω αφαίμαξη των ανθρώπων του μόχθου και της εργασίας, είτε με τους/τις φοιτητ(ρι)ές είτε με τους/τις μετανάστ(ρι)ες έρχεται να υποβαθμίσει για άλλη μια φορά και ακόμα βαθύτερα τις ζωές μας. Στο στόχαστρο για άλλη μια φορά βρίσκεται το περιβάλλον με το νομοσχέδιο Χατζηδάκη που έρχεται να συνεχίσει και να εντείνει την εκμετάλλευση του περιβάλλοντος στο δρόμο που χάραξαν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις και να εξυπηρετήσει χωρίς κανένα φραγμό τα συμφέροντα των μεγάλων εταιριών. Στα πλαίσια λοιπόν της συμμόρφωσης με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την «διάσωση» του περιβάλλοντος και με γελοίες προσπάθειες του Υπουργού Ενέργειας και Περιβάλλοντος με βίντεο σε λίμνες και καταρράκτες να μας πείσει ότι τελικά πετάει ο γάιδαρος κατατίθεται προς ψήφιση το νομοσχέδιο με τον τουλάχιστον θρασύ τίτλο «Εκσυγχρονισμός Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας».
Η πανδημία δεν φαίνεται να πτοεί τους θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού και τους φίλους τους τους επενδυτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της εξόρυξης υδρογονανθράκων που, αντί να «μείνουν σπίτι», προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση προς όφελός τους. Δεν αποτελεί πλέον έκπληξη το γεγονός ότι εν μέσω καραντίνας, περνάνε νομοσχέδια που υποβαθμίζουν τις ζωές μας και το περιβάλλον γύρω μας. Άλλωστε, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου του προηγούμενου διαστήματος έκαναν ξεκάθαρη την πρόθεση να θυσιαστούν χιλιάδες εργαζόμενες/οι προκειμένου να βγουν ξανά αλώβητοι αφεντικά και επιχειρήσεις. Έτσι λοιπόν η κυβέρνηση εν μέσω κοινωνικής αναστάτωσης λόγω της έξαρσης της πανδημίας βγάζει σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για μόλις 15 ημέρες (3-18/3/20). Επίσης περίπου μια εβδομάδα πριν την τελική ψήφισή του στις 4/5, προστέθηκαν στη ζούλα 64 ακόμη άρθρα τα οποία δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ στην αρχική φάση της διαβούλευσης.
ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ
Βασικός πυλώνας του νομοσχεδίου είναι η αναφερόμενη από τον υπουργό «απλοποίηση» των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Στο όνομα των καθυστερήσεων των διαδικασιών επιβάλλονται χρονικά στενές προθεσμίες στις μελέτες των περιβαλλοντικών επιπτώσεων νέων επενδυτικών έργων, ενώ με το πέρας αυτών θεωρεί τις γνωμοδοτούσες αρχές σύμφωνες ενώ συνάμα προσφέρεται ο έλεγχος των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) σε ιδιώτες «αξιολογητές» επιλεγμένους και αμειβόμενους από τους ίδιους τους επενδυτές. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως τα παραπάνω καθιστούν την όλη διαδικασία της αδειοδότησης αδιαφανή και διάτρητη, δίνοντας την δυνατότητα σε κάθε είδους επενδυτή να δρα κατά το δοκούν. Επίσης καταργεί τον ρόλο των κατά τόπους αυτοτελών Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, αποκλείοντας με αυτόν τον τρόπο το δικαίωμα γνώμης των τοπικών κοινωνιών απέναντι στην υποβάθμιση της ζωής τους και δίνει την διαχείριση των περιοχών αυτόν στα χέρια ενός ενιαίου κεντρικού υπερφορέα λήψης αποφάσεων.
NATURA 2000
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά στη θεσμοθέτηση τεσσάρων ζωνών κλιμακούμενης προστασίας στις περιοχές Natura (Απόλυτης προστασίας της φύσης, οικοτόπων και ειδών και βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων), στις οποίες ανοίγεται η δυνατότητα δραστηριοποίησης βαρέων επενδυτικών δραστηριοτήτων, όπως μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων, καθώς και της τουριστικής και εμπορευματικής «αξιοποίησής» τους. Έτσι, στο πλαίσιο ενός ακραίου παραλογισμού, οι ζώνες αναζήτησης, έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων μπορούν να επεκτείνονται στις ζώνες «Οικοτόπων και ειδών». Μάλιστα, στην αρχική έκδοση του νομοσχεδίου όπως αυτή αναρτήθηκε στο opengov, οι εξορύξεις υδρογονανθράκων είχαν συμπεριληφθεί στις ζώνες «Απόλυτης προστασίας της φύσης», κάτι που αποσύρθηκε ύστερα από έντονες αντιδράσεις, αλλά είναι ενδεικτικό των προθέσεων του υπουργείου.
ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΙΑΣ
Με την κατάργηση της πλήρους προστασίας των περιοχών Natura ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την διεκπεραίωση και διευκόλυνση των εγκαταστάσεων ανεμογεννητριών σε περιοχές όπου δεν θα μπορούσαν αλλιώς “νόμιμα” να πραγματωθούν. Καταστρέφοντας πλήρως το φυσικό περιβάλλον όπου θα στηθούν, αλλά και τριγύρω με τις αποψιλώσεις για το άνοιγμα τεράστιων δρόμων για την μεταφορά των υλικών κτλ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, οι ανεμογεννήτριες που ήδη βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλυφθεί κατά δύο έως τρεις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030. Παρά ταύτα, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η αδειοδότηση για επιπλέον 5.514 ανεμογεννήτριες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Όλα αυτά δεν τα λέμε γιατί θεωρούμε την πράσινη ανάπτυξη της Ευρώπης ως κάτι θεμιτό αλλά για να καταδείξουμε ότι η ανεξέλεγκτη δράση και η κερδοφορία που αναζητούν οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας ικανοποιείται για άλλη μια φορά από το κράτος. Ειδικά λοιπόν για τις ΑΠΕ είναι γνωστό ότι σαν επενδύσεις θεωρούνται πλήρως κερδοφόρες κι αυτό διότι η αγορά και εγκατάσταση χρηματοδοτείται από το δημόσιο (δηλαδή χρήματα των φορολογούμενων που θα μπορούσαν να πάνε στην υγεία και την παιδεία), αλλά και μέσω της πώλησης του ρεύματος σε εξωφρενικές τιμές (τριπλάσια τιμή από ότι αγοράζουν την KWh) φουσκώνοντας ακόμα περισσότερο τους ήδη παράλογους λογαριασμούς μας. Πέραν αυτού με το νομοσχέδιο Χατζηδάκη προσφέρονται απλόχερα περιβαλλοντικές απαλλαγές αδειοδοτήσεων σε αιολικούς σταθμούς έως 60 KW και ως 100 KW για υβριδικούς (αιολικούς-καύσης φυσικού αερίου). Η ίδια τακτική ακολουθείται και σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς αυξάνοντας το όριο από 0,5 MW σε 1 MW, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλο και μεγαλύτερους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να γεμίσουν φυσικά τοπία με φωτοβολταϊκά πάρκα-τέρατα. Τέλος υπάρχει ειδική αναφορά για την συνέχιση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου EastMed ενώνοντάς τον με τον αντίστοιχο IGI Poseidon σε συνεργασία με την ιταλική κυβέρνηση, που εντείνει τους αιματοβαμμένους διακρατικούς ανταγωνισμούς για τη διαχείριση των ενεργειακών πόρων ενώ συνάμα κινείται ακάθεκτα προς την εδραίωση της Ελλάδας ως χώρα μπαταρία και ενεργειακού τροφοδότη της Ευρώπης.
ΔΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ
Λόγω των κινητοποιήσεων και αντιδράσεων ενάντια στην κατασκευή αιολικών σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου, κάποιες δημόσιες αρχές (δήμοι, περιφέρειες, δασικές υπηρεσίες) μπήκαν εμπόδιο στις αδειοδοτήσεις. Με το άρθρο 110 για τις δασικές εκτάσεις, παρακάμπτονται όλοι αυτοί οι θεσμοί, αδειοδοτώντας όλες τις αιτήσεις με διαδικασίες fast-track, θυμίζοντας απολυταρχικά καθεστώτα και συγκεντρώνοντας όλες τις εξουσίες στην κυβέρνηση. Επίσης, νομιμοποιούνται τα αυθαίρετα εντός δασικών εκτάσεων και κατά περίπτωση εντός υγροτόπων και ρεμάτων, ενώ συνάμα επαναφέρεται η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων («οικιστικών πυκνώσεων») για 30 χρόνια, που έχει απορριφθεί από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και όλα αυτά για να ικανοποιηθεί η μεσαία και αστική τάξη με τα εκτρώματα που κοσμούν το φυσικό ορίζοντα κατά τόπους.
ΡΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
Επιπλέον, με την διατήρηση αυθαίρετων και καταπατήσεων στα ρέματα το περιβαλλοντικο νομοσχέδιο αυξάνει τον πλημμυρικό κίνδυνο και καθιστά “απαραίτητα” τα έργα διευθέτησης των υδατορεμάτων. Εκτός αυτού, απλοποιεί τις διαδικασίες διαχείρισης στερεών αποβλήτων και δε λαμβάνει μέτρα κατά της υποβάθμισης των ρεμάτων από την ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών και βιομηχανικών λυμάτων μέσα σε αυτά όπως και στον υδροφόρο ορίζοντα. Δεν διασφαλίζει την αποφυγή των παράνομων εκφορτώσεων αποβλήτων σε ρέματα και άλλους δημόσιους/ιδιωτικούς χώρους, που τα τελευταία χρόνια έχουν μετατρέψει όλες τις περιαστικές περιοχές σε απέραντες χωματερές. Καταργεί την άδεια μεταφοράς αποβλήτων, αντικαθιστώντας την από μια απλή εγγραφή σε ένα μητρώο. Επιπλέον δεν λαμβάνει μέτρα ελέγχου/κυρώσεων για παράνομη διάθεση λυμάτων σε ρέματα. Παράλληλα, η απουσία ξεκάθαρης πολιτικής προς την κατεύθυνση της περιβαλλοντικά βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων, τελικά ευνοεί την καύση. Όπως έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία, στις περιπτώσεις που «η επιλογή αφήνεται στην αγορά» επικρατούν οι πιο ακριβές και συνήθως πιο επικίνδυνες τεχνολογίες, αφού αυτές αποφέρουν το μεγαλύτερο κέρδος για τον επενδυτή εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Έτσι μπορούν να συνεχίζονται κανονικότατα τα αντιπεριβαλλοντικά δρώμενα των μεγάλων εργοστασίων όπως η ΤΙΤΑΝ και η ΑΓΕΤ, σε Θεσσαλονίκη και Βόλο αντίστοιχα, με την όλο και αυξανόμενη καύση πλαστικών RDF/SRF και την τεράστια αύξηση δηλητηριωδών ρύπων. Τέτοιες πλήρως μολυσματικές πρακτικές δε φαίνεται ωστόσο να απασχολούν το νομοσχέδιο, όσο φυσικά εξυπηρετούν τα κέρδη των πολυεθνικών.
ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Τροπολογία της τελευταίας στιγμής ήταν επιπλέον και ο διπλασιασμός των αμοιβών των στελεχών της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων(ΕΔΕΥ) από τα 4.600 στα 8.314 ευρώ, που μας συστήνεται ως η αρμόδια αρχή για τη διαχείριση της υπεράκτιας ασφάλειας στις επιχειρήσεις της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Ανάλογη κίνηση είναι και η απόφαση για ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, δηλαδή του δικτύου παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα δίκτυο που αναγκαστικά συντηρείται μέχρι και την τελευταία ακριτική περιοχή για να υπάρχει ρεύμα μέχρι και το τελευταίο χωριό ή νησί. Με την απόφαση αυτή όχι μόνο ξεπουλιέται ένα κομμάτι δημόσιας περιουσίας, αλλά νομοτελειακά θα οδηγήσει σε καθεστώς εξαίρεσης ολόκληρες περιοχές που θα αποκλειστούν λόγω υψηλού κόστους για τον ιδιώτη.
Όλες οι κινήσεις και οι αποφάσεις αυτές δείχνουν ξεκάθαρα τον απολυταρχικό χαρακτήρα της κυβέρνησης στην προώθηση της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για το κοινό “καλό”. Ένα καλό που μάλλον εμείς οι άμεσα πληττόμενες στην καθημερινότητά μας, με την καταβαραθρωμένη ποιότητα των ζωών μας δεν μπορούμε να αντιληφθούμε. Δεν πρόκειται να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Ήδη αγώνες από τα κάτω για το περιβάλλον τρέχουν χρόνια και δεν θα σταματήσουν με πρόφαση μια πανδημία, δεν θα σταματήσουν ούτε καν με την κρατική βία και καταστολή. Από τη Νιάλα στα Άγραφα μέχρι τα Πράσσα της Τήνου, από την Αετόπετρα στα Γιάννενα ως τις Σκουριές στη Χαλκιδική και από τους Σταγιάτες στο Βόλο μέχρι τη Μεσοχώρα στα Τρίκαλα, τέτοιες μάχες αποτελούν σημεία αγώνα για ζωή και ελευθερία σε σύμπνοια με τα οικοσυστήματα που τα περιβάλλουν. Είτε δασικά, είτε χερσαία, είτε υδρόβια οικοσυστήματα, πέρα από μνημεία της φύσης είναι και κοινά. Τα κοινά κατ’ εμάς ορίζονται ως οι πόροι (όπως το νερό, ο αέρας, τα δάση κ.α.) και οι έννοιες (όπως η υγεία, η γνώση, η μετακίνηση κ.α.) που αποτελούν μέρος της ζωής μιας κοινωνίας. Τα κοινά και όλες οι κοινοτικές μορφές ζωής που προκύπτουν ή προέκυψαν σε αυτά, βασίζονται στο διαμοιρασμό, στον πλουραλισμό, στη συνεργασία και στη συμβιωτική σχέση μεταξύ των κοινοτήτων και των οικοσυστημάτων, όπως γίνεται εδώ και δεκαετίες με τις πηγές των Σταγιατών στο Πήλιο. Σε πολλές ανά τον κόσμο περιπτώσεις βλέπουμε ότι όταν οι αποφάσεις για τα κοινά επαφίενται στην ίδια την κοινότητα, αντί στα ιδιωτικά συμφέροντα, αναπτύσσονται σχέσεις διατήρησης του οικοσυστήματος και όχι καταστροφής. Για εμάς τα κοινά είναι οι κοινωνικές σχέσεις για την αναπαραγωγή της ζωής, πέρα από το κράτος και την εμπορευματική αγορά. Και έτσι πρέπει να τα υπερασπιστούμε. Στις μέρες μας, οι κοινωνικές αντιστάσεις, η ένωση και η δικτύωση τους μπορούν να δώσουν απάντηση στον ολοκληρωτισμό κρατών/κεφαλαίου, αποδομώντας την κυριαρχία και δημιουργώντας χώρους αυτονομίας, προτείνοντας πραγματική κοινωνική διαχείριση ενάντια στη λεηλασία.
ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ
ΚΑΜΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΦΡΑΞΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΗ ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΖΩΗ ΓΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
σχολείο 